با افزایش جمعیت به تدریج به تعداد اتوبوسها اضافه شد و به موازات آن صاحبان اتوبوس به فکر ایجاد شرکت واحد اتوبوسرانی افتادند و هر خط به تصرف یکی از شرکتها درآمد و بهکارگیری اتوبوس دریک خط سرقفلی پیدا کرد. از آنجاکه مسیر خطوط این شرکتها درچند نقطه باهم تلاقی مینمود، اصطکاک منافع این شرکتها اختلافاتی بین شرکتها ایجاد میکرد و بالاخره ۷ سال قبل از تأسیس اداره راهنمایی و رانندگی قرار شد خطوط اتوبوسرانی به مناطق شمالی – جنوبی – شرقی و غربی تقسیم شود تا از اختلاف بین شرکتهای اتوبوسرانی کاسته گردد.
برای هر دستگاه اتوبوس یک راننده و یک پارکابی استخدام میشد. کرایه اتوبوس یک ریال بود و پارکابیها موظف بودند آخرشب به صاحب یا صاحبان اتوبوسها دخل روزانه را تحویل دهند. اما این روش کار برای صاحب اتوبوس مقرون به صرفه نبود چون از دخل واقعی اتوبوس اطلاع درستی پیدا نمیکرد. بالاخره صاحبان اتوبوس فکر دیگری کردند، آنها برای دخل روزانه هر اتوبوس مبلغی ثابت تعیین کردند که هرشب میبایستی تحویل آنها شود. این رویه جدید موجب شد تا تهران شاهد مسابقه وحشت آور اتوبوسها در شهر باشد. چون هر پارکابی سعی داشت با حداکثر توان اتوبوس را مملو از مسافر نماید و راننده کوشش میکرد در حداقل زمان به انتهای خط برسد تا سقف تعیین شده برای دخل روزانه کسری نیاورد و صاحب اتوبوس نیز رضایت خاطرش جلب شود.
وضعیت مسافرین در این اتوبوسها رقت انگیز بود چون به تناسب افزایش جمعیت محلات تعداد اتوبوسها افزایش نمییافت و صاحبان اتوبوسها سعی داشتند با افزایش طول مسیر و معدود نگه داشتن تعداد اتوبوسها در هر مسیر حداکثر بهرهبرداری از اتوبوس را داشته باشند و تا میتوانند مسافر سوار اتوبوس کنند و اگر مسافر بخت برگشتهای هم به این وضع اعتراض میکرد، رکیکترین فحشها از طرف راننده و پارکابی نثار او میشد و گاه نیز مشت و مالی نوش جان میکرد و داخل اتوبوسها بسیار کثیف و غیربهداشتی بود و از همه بدتر آنکه سوار شدن به اتوبوس در ساعات اول روز و آخر شب دست کمی از یک جنگ تن به تن نداشت و چه لباسها که در معرکه پاره نمیشد و چه جیبها که توسط جیببرها خالی نمیشد. مجادله و کتک کاری پارکابیها برای جذب مسافر از سایر اتوبوسها از مناظر معمول آن روزهای تهران بود.
مطالب مفید برای شما: مشکلات قوانین تأسیس شرکتهای اتوبوسرانی عمومی (بخش اول)
بعد از شهریور ۱۳۲۰ اتوبوسرانی شکل مرتبتری به خود گرفت و مردم خود مبادرت به ایجاد صف برای سوار شدن به اتوبوسها کردند و تا قبل از تأسیس شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در سال ۱۳۳۵ تعداد خطوط اتوبوسرانی تهران به ۳۸ خط افزایش یافت. اغلب اتوبوسهایی که در این خطوط کار میکردند قدیمی و قراضه بودند اما صاحبان آنها حاضر به تعویض اتوبوس نمیشدند. در زمستان اغلب سقف این اتوبوسها چکه میکردند و مسافرین به شوخی میگفتند در تابستان به فکر کاه گل کردن سقف آنها نبودهاند. سختگیریهای مأمورین اداره راهنمایی و رانندگی و اخذ جریمه از اتوبوسها برای ایجاد نظم و ترتیب بهتر برای اتوبوسرانی نیز نتوانست بهبود قابل ملاحظهای در این زمینه ایجاد کند و دولت حریف بی بند و باریهای شرکتهای خصوصی اتوبوسرانی نمیشد.
در سال ۱۳۳۳ در زمان نخستوزیری زاهدی تعدادی اتوبوس بنز از شرکت دایملر بنز آلمان وارد ایران شد که بسیار مورد استقبال مردم قرار گرفت، چون راحتی و آسایش زیادی برای مردم ایجاد می نمود. با وجود این جمعیت ۱٫۵ میلیون نفری آن زمان تهران را نمیشد با این وضع اتوبوسرانی آشفته جابجا نمود، لذا از چند سال قبل دولت به فکر ایجاد شرکت واحد اتوبوسرانی با سرمایه دولتی افتاد و قانون تأسیس چنین مؤسساتی در بهمن ماه ۱۳۳۱ از تصویب مجلس شورای ملی وقت گذشت.
همانگونه که در تاریخ اتوبوسرانی عنوان گردید، شهر تهران بزرگترین نقطه تمرکز جمعیتی ایران و حکومتی کشور با بیش از یک میلیون نفر جمعیت در اوایل دهه ۱۳۲۰ فاقد یک سیستم حمل و نقل منظم و مناسب بود. از طرفی اتوبوسداران متفرقه بخش خصوصی با به کار گرفتن اتوبوسهای کهنه و فرسوده و کثیف و رفتار برده و ارباب با مسافرین موجبات عدم رضایت عمومی را فراهم آورده بودند. مقارن با این اوضاع و احوال، وضع متشنج ی سالهای ۳۲–۱۳۳۱ نیز مزید بر علت بود.
مخالفان دولت وقت مشکلات ایاب و ذهاب عمومی را بهانه خوبی برای عدم توانایی و بیعرضگی دولتهای وقت قلمداد میکردند و به خصوص طیف چپ ی اهرم تبلیغاتی خود را بر کمبود رفاه عامه و از جمله کمبود اتوبوس و وضع آشفته بازار آن متمرکز کرده بود. تلاشهای پلیس تهران نیز برای بهبود وضع و ایجاد نظم و ترتیب در امر اتوبوسرانی موفقیت آمیز نبود، لذا تحت فشار افکار عمومی برای سر و سامان دادن به وضع حمل و نقل عمومی شهر به ناچار دولت مصمم گردید در جهت ایجاد رفاه برای عامه و نشان دادن چهرهای مردمی از خود در امر ایاب و ذهاب شهری مستقیماً سرمایهگذاری کند. به همین منظور در سال ۱۳۳۱ قانون تأسیس شرکتهای اتوبوسرانی عمومی در شهرها از تصویب مجلس گذشت
درباره این سایت